رهایش دارو چیست؟
سیستم رهایش دارو چیست؟
مهندسی سیستم رهایش دارو ، مرز مشترکی با بسیاری از علوم از جمله: مهندسی بافت ، مهندسی بیومتریال، بیولوژی، بافت شناسی، داروسازی، آنالیز ریاضی، مهندسی پلیمر و … دارد. این زمینه یکی از جوانترین موضوعات مطرح در علوم روز دنیا است که پیشرفتهای چشمگیری را به همراه داشته و امروزه سهم عمده از تحقیقات مهندسان (به خصوص مهندسان بیومتریال) را به خود اختصاص داده است.
مقدمهای بر دارورسانی
با پیشرفت علم، مهندسان و محققان حوزه سلامت به نتایج بسیار خوبی در مورد مصرف داروها رسیده اند. به طور کلی دو مفهوم نوین در زمینه سیستم های دارورسانی وجود دارد:
- دارورسانی کنترل شده یا Controlled Drug Delivery
- دارورسانی هدفمند یا Targeted Drug Delivery
در حالت عادی پس از استفاده دارو، دوز زیادی از مواد دارویی وارد بدن شده که پس از گذشت چند ساعت میزان آن کاهش می یابد و فرد مجبور می شود مجددا مقدار زیادی دارو را یکباره مصرف کند تا ظرف چند ساعت آینده مقدار آن کاهش یابد و این چرخه ادامه دارد.با پیشرفت تکنولوژی، روشهای جدیدی برای حل این مشکل ابداع شده است. در این روش بیمار پس از مصرف دارو، دوز بالایی از دارو را دریافت نمیکند. در واقع پس از مصرف دارو، رهایش دارو شروع به تراوش دوز تعریف شدهای میکند و این مقدار در طول مدت، ثابت باقی میماند (دارورسانی کنترل شده).
تمرکز فناوری دارورسانی بر روی رساندن دارو ها به محل صحیح در بدن در زمان مناسب و با اثرات درمانی مناسب است (دارورسانی هدفمند).
فواید سیستم دارورسانی
این فناوری فواید بسیاری دارد از جمله:
الف-کاهش مقدار مصرف دارو
ب-کاهش عوارض جانبی داروها به این دلیل که دارو فقط به موضع خاص مورد نظر رفته و بر سایر اعضا اثر نمیگذارد.
ج-افزایش اثر گذاری دارو و درمان ایمن تر و مطمئن تر
د-رضایت بشتر بیمار در پذیرش درمان
ه-کاهش هزینه ها
اولین سیستم های دارورسانی ، سیستم های آهسته رهایش دارو بودند که امکان ایجاد یک غلظت پلاسمایی ثابت و یکنواخت از دارو را برای مدت زمانی معینی در خون فراهم می کردند. با پیشرفت نانوتکنولوژی سیستمهای کارامدتری معرفی شدند:
الف – سیستمهای دارورسانی حساس به محرک: در این سیستمها حامل به محرکهای موجود در بافت هدف مانند دما، pH و … پاسخ داده و باعث رهایش دارو میشود.
ب – سیستم دارورسانی هدفمند شده: در این سیستمها از سیگنال پپتید، برهمکنش آنتیبادی-آنتیژن و یا لیگاند-گیرنده استفاده میشود. یعنی مولکولی را در سطح حامل قرار میدهند که با مولکول دیگری روی سلول هدف مکمل باشد.
مکانیسم رهایش دارو
“مکانیسم رهایش دارو” به فرآیندی اطلاق می شود که در آن املاح دارویی از موقعیت اولیه در سیستم پلیمری به سطح بیرونی پلیمر و سپس به محیط آزاد کننده مهاجرت می کنند. مکانیسمهای اساسی که آزادسازی مولکولهای دارو را از طریق لایه پلیمری کنترل میکنند عبارتند از اسمز، انتشار، تجزیه شیمیایی، تورم و انحلال، با انتشار نقش غالب در بسیاری از سیستمهای CR.
سینتیک رهایش دارو توسط یک یا چند مکانیسم هدایت می شود که به ترکیب ماتریس، هندسه، روش آماده سازی و محیط انحلال رهاسازی دارو بستگی دارد. این را می توان با مدل های ریاضی مطابق با توانایی و دقت پیش بینی مطلوب یا مورد نیاز مدل توضیح داد.
بیشتر بخوانید: چرا از کشت سه بعدی سلول استفاده می کنیم؟
دستگاه های مورد استفاده در سیستم رهایش دارو
- در مقیاس مطالعات آزمایشگاهی و صرف جهت پروژه های دانشجویی، تجهیزاتی که خیلی نیاز است به شرح زیر می باشد:
- هیتر استیرر و مگنت
- ترازو
- کاغذ صافی
- پمپ خلا
- قیف بوخنر
- بشر، بالن، و ارلن
- کیسه دیالیز
- گیره کیسه دیالیز
- میکروفلوئیدیک دیوایس
- دستگاه اسپکتروفتومتر
- دستگاه جذب اتمی
- …
لازم به ذکر است که نوع رهایش و نوع دارو میتواند تاثیر قابل توجهی بر فرایند بگذارد.
تحقیقات تیشوهاب در زمینه سیستمهای رهایش دارو
شرکت نواندیشان بافت بنیان ملل (مجموعه تیشوهاب)، با تکیه بر دانش و تجربه نیروهای متخصص خود آماده همکاری و اجرای پروژههای خود در زمینه سیستمهای دارورسانی میباشد. از جمله فعالیتهای این شرکت، به شرح ذیل میباشد:
- تهیه و تولید انواع نانوذرات پلیمری و فلزی
- بارگذاری و انکپسوله کردن انواع فاکتورهای درمانی (داروهای سنتتیک، شیمیایی و گیاهی نظیر عصاره و اسانس) در نانوذرات
- ساخت انواع ایمپلنتهای هیدروژلی جهت رهایش موضعی دارو
- بررسی و مطالعه اثربخشی انواع سیستمهای دارورسانی به صورت تست درون تنی و تست برون تنی
- انجام رهایش دارو تحت لیزر مادون قرمز
- انجام رهایش دارو تحت میدان مغناطیسی (مگنتیک هایپرترمیا)
- بارگزاری دارو بر روی نانوذرات فلزی
- انجام رهایش دارو از نانوالیاف
- اندازه گیری میزان دارو بارگزاری شده
- بدست آوردن سنتیک رهایش دارو
- بدست آوردن مدل رهایش دارو